އދ.ދިއްދޫއަކީ ރާއްޖޭގައި އާބާދީ އެންމެ މަދު އެއްރަށެވެ. ދުއިސައްތައެއްހާ މީހުންގެ އާބާދީއެއް އޮންނަ އެރަށުގައި ދިރިއުޅެމުންދަނީ މީގެތެރެއިން ފަސްދޮޅަހަކަށް މީހުންނެވެ. ސްކޫލްގައި ތަޢުލީމް ޙާޞިލްކުރަމުން ދަނީ އެންމެ 11 ދަރިވަރުންނެވެ. އެސްކޫލްގެ އެންމެ މަތީ ގްރޭޑްކަމަށްވާ ގްރޭޑް ހަތެއްގައި ތިބީ ހަތަރު ދަރިވަރުނެވެ. ގްރޭޑް ފަހެއް އަދި ހައެއްގައި އެއްވެސް ދަރިވަރަކު ނެތެވެ. ގްރޭޑް ތިނަކާއި ހަތަރެއްގައި ތިބި ހަތަރު ކުދިންނަށް ކިޔަވައިދެނީ އެއްކޮށެވެ. ގްރޭޑް އެކެއްގައި ތިބީ ތިން ކުދިންނެވެ. ގްރޭޑް ދޭއް އަދި ތިނެއްގައި ތިބީ ކޮންމެ ގްރޭޑެއްގައި ދެ ކުދިންނެވެ. ސްކޫލްގެ ބެލެނިވެރިންގެ ޢަދަދަކީ އަށެކެވެ. ސްކޫލްގައި ހުރީ ޖުމްލަ ތިން ކްލާސްރޫމެވެ. މިއީ އާބާދީ މަދު ދިއްދޫގެ ޙާލަތެވެ. މިހާލަތުގެ ތެރެއިންވެސް ރަށުގެ ރައްޔިތުން އެދެނީ ރަށުގައި ތިބެގެން ދަރިވަރުންނަށް ތަޢުލީމް ހާޞިލްކުރެވޭނެ ގޮތްވުމެވެ. ގްރޭޑް އަށެއް އުފެއްދުމަކީ އެމީހުން މިވަގުތަށް އެންމެ ބޭނުންވާ އެއްކަންތައްތަކެވެ. ސްކޫލް ހިންގެވުމާ ޙަވާލުވެ ހުންނެވި އަޒްހާރު ޢަބުދުލްޢަޒީޒު ވިދާޅުވީ ރަށް ތަރައްޤީވާނީ ސްކޫލް ތަރައްޤީވެގެން ކަމަށާއި، ސްކޫލް ތަރައްޤީވާނީ ސްކޫލްގައި ކިޔަވާނެ ދަރިވަރުން ތިބެގެންކަމަށެވެ. އެހެންކަމުން ރަށުން ބޭރުގައި ކިޔަވަމުންދާ އެރަށުގެ ދަރުވަރުން ގެނެސްގެންވެސް އެމަޤްޞަދު ޙާޞިލްކުރައްވަން ބޭނުންވާކަމަށެވެ. ސްކޫލް އާބާދީ މަދުވުމުން އެޑިޔުކޭޝަން މިނިސްޓްރީގެ ތެރެއިން ލިބިވަޑައިގަންނަވާ ވަޞީލަތްތައް މަދުވާނެކަމަށާއި، އެކަހަލަ އުނދަގޫތަކެއް އެބަހުރިކަމަށެވެ. ނަމަވެސް އުއްމީދުކުރައްވަނީ އެންމެން ގުޅިގެން ކުރަމުންދާ މަސައްކަތުން ރަށުގައި އޯލެވެލް ހެދުންކަމަށް އަޒްހާރު ޢަބްދުލްއަޒީޒު ވިދާޅުވިއެވެ.
" ރަށުގެ ތަރައްޤީ ނެތީމަ ދަތިވާ ކަންކަންވެސް ހުރޭ. ރަށުގެ ތަރައްޤީ ނުހުންނަނީވެސް ސްކޫލް ތަރައްޤީނުވާތީ. ގިނަ މީހުން ބުނަނީ ތިމަންނަ ދަރިން ގެންނާނަމޭ ސްކޫލް ތަރައްޤީވީމަ. ރަނގަޅުވީމަ. އެކަމަކު ސްކޫލް ރަނގަޅެއް ނުވާނެ. އެއިޓްވެސް އުފެއްދެނީ ޓެން ކުދިން ތިބެގެން. އެވަރުނުވަންޏަކާ ދުވަހަކުވެސް އެދުވަހެއްވެސް ނާންނާނެ. ދެކޮޅުން މިހެންވީމަ މިއިންނަނީ ކުރިއަށްނުގޮސް. އުއްމީދުކުރަނީ އަޅުގަނޑުމެން ކުރާ މަސައްކަތުން އަދި މިކޮޅުގަ އެއިޓް، ނައިން ޓެން ކިޔެވޭނެކަމަށް."
ސްކޫލްގެ ބެލެނިވެރިއަކު ބުނީ އެންމެ ބޮޑު އުއްމީދަކީ ރަށުގައި ގްރޭޑް އަށެއް އުފެއްދުންކަމަށާއި، ރަށުން ބޭރުގައި ތިބި ކުދިންގެ ބެލެނިވެރިންނާއި ވާހަކަދައްކައިގެން އެކުދިން ރަށަށް ބަދަލުކޮށްގެންވެސް އެމަސައްކަތްކުރާނެކަމަށެވެ. އަދި އެރަށުގައި ކިޔަވަން ބޭނުންވާ އެހެން ރަށްރަށުގެ ކުދިންގެ ހުރިހާ ޚަރަދެއް ބެލެނިވެރިން ކޮށްގެންވިޔަސް ރަށުގައި ގްރޭޑް އަށެއް އުފެއްދޭވަރަށް ކުދިން ހަމަކުރަން މަސައްކަތްކުރާނެ ކަމަށެވެ.
" ގްރޭޑް އަށެއް އެންމެ ބޮޑަށް ބޭނުންވެގެން މިއުޅެނީ. ރަށުގަ ތިބެގެން ކިޔެވޭނެމަގު. އެންމެ ކުޑަވެގެން އޯލެވެލް ހެދޭނެމަގު ފަހުކުރެވޭތޯ މިއުޅެނީ. މިހާރު އަޅުގަނޑުމެން މިކުރާ މަސައްކަތަކީ މިއަންނަ އަހަރު ގްރޭޑް ހަތެއް ނިންމާފަ ރަށުން ބޭރަށްދާން ތިބިކުދިންނާ، ރަށުން ބޭރުގައި މިވަގުތު ތިބި ކުދިންންގެ ޕޭރެންޓުންނާއި ވާހަކަދައްކައިގެން މިކޮޅަށް ގެނެސްގެން ގްރޭޑް އަށެއް އުފެއްދި މިކޮޅުގައި ތިބެގެން ކިޔަވާލަދެވޭނެފަދަ ގޮތެއް ވޭތޯ މިމަސައްކަތްކުރަނީ."
އެޑިއުކޭޝަން މިނިސްޓަރާއެކު ބޭއްވެވި ބައްދަލުވުމުގައި އެރަށުގެ ފިރިހެން ބެލެނިވެރިއަކު ބުނީ ދަރިފުޅުން ރަށުން ބޭރުގައި ބެހެއްޓުމުގެ ހިތްދަތި އިޙްޞާޞް އަމިއްލައަށް ތަޖުރިބާކުރަމުންދާ ކަމަށާއި، އެކަން އެހެންވާން ބޭނުންނުވާކަމަށެވެ.
" ރަށުން ބޭރުގައި ދަރިއަކު ހުރެގެން ވާ ހިތްދަތިކަން އަޅުގަނޑަށް އިހްޞާޞްކުރެވޭ. ރަށުން ބޭރުގައި ދަރި ހުރިއިރު، ދަރިއަށް ހަތް އަހަރުވީއުރު ދަރިފުޅު ސްކޫލަށްލާން އަޅުގަނޑަށް ދެވުނީ އެންމެ ތިން ދުވަހު. އެހިތްދަތިކަން ވަރަށް ރަނގަޅަށް އަޅުގަނޑަށް ތަހައްމަލުކުރެވޭ. އެހެންވީމާ ރަށުގައި ތިބެގެން ކިޔަވައިދެވޭނެ ގޮތެއްވުން ބޭނުމީ." ބެލެނިވެރިޔާ ބުންޏެވެ.
ދިއްދޫ ސްކޫލްގެ ޓީޗަރުންނާއި ބެލެނިވެރިންނާއެކު ބޭއްވި ބައްދަލުވުމުގައި ބެލެނިވެރިންގެ އިޙްޞާޞްތައް އަޑުއެއްސެވުމަށްފަހު އެޑިއުކޭޝަން މިނިސްޓަރ ވިދާޅުވީ އެންމެން ގުޅިގެން މަސައްކަތްކޮށްގެން ބެލެނިވެރިންގެ މަސައްކަތް ކާމިޔާބުކުރެވިދާނެ ކަމަށާއި، މިއަހަރު އަދި ކިރިޔާ ފެށުނީކަމަށް. އެހެންކަމުން ގްރޭޑަށް ބޭނުންވާ ކުދިން ހަމަކޮށްގެން ގްރޭޑް އަށެއް އުފެއްދުމުގެ ފުރުޞަތުވެސް އެބައޮތްކަން މިނިސްޓަރ ފާހަގަކުރެއްވިއެވެ. މިނިސްޓަރ ވަނީ އެސްކޫލްގެ ހުރިހާ ދަރިވަރުންނާއި ވަކިވަކިން ބައްދަލުކޮށް، އެކުގައި ފޮޓޯ ނަންގަވާފައި. މިނިސްޓަރ ވިދާޅުވީ އެރަށުގެ ދަރިވަރުންނާ ބައްދަލުވި ވަގުތަކީ ވަރަށް ތަފާތު އިޙްޞާސެއް ކުރުވި ވަގުތެއްކަމަށެވެ.
" ދިއްދޫގެ ހާލަތާއި ގުޅޭގޮތުން ދިއްދޫގެ ކައުންސިލާއި، ސްކޫލްގެ ބޭފުޅުންނާއި މަޝްވަރާކުރެވޭތާ ދުވަސްތަކެއް ވެއްޖެ. އެހެންވީމާ އަޅުގަނޑަށް ވަރަށް ގާތުން ހަމަ އިނގޭ މުޖުތަމައުއެއްގެ ގޮތަށް އަނެއްކާ ދިއްދޫގަ މައިންބަފައިން ދެއްކި ވާހަކައާއި، އަދި އެހާ މަދުމަދު އެންމެ އެގާރަ ކުދިން ސްކޫލްގައި ތިބީމަ އަޅުގަނޑަށްވެސް ފާހަގަކުރެވުނު ހަމަ ތަފާތުގޮތަކަށް ދެކެވުނުކަން. " މިނިސްޓަރ ވިދާޅުވިއެވެ.
އެރަށުގެ ރައްޔިތުން އެހެން ރަށަކަށް ބަދަލުވުމުގެ ފުރުޞަތު ސަރުކާރުން ދެއްވާފައި އޮތް ނަމަވެސް އެފުރުޞަތުގެ ބޭނުން މިހާތަނަށް އެރަށުގެ ރައްޔިތުން ހިފާފައެއްނުވެއެވެ. ދަރިންނާއެކު އެހެން ރަށަކަށް ބަދަލުވެ، ދަރިން ގާތުގައި ތިބެގެން ކިޔަވައިދިނުމުގެ ފުރުޞަތު އެންމެ ފަސޭހައިން ލިބެން އޮތް ސިޔާސަތަކީ އެއްފަސްކުރުމުގެ ސިޔާސަތެވެ. ވަޞީލަތްތައް ލިބެން ހުރި، ތަޢުލީމީގޮތުން ރަނގަޅު ރަށަކަށް ބަދަލުވެ، ދަރިވަރުން ފެތޭ ގްރޭޑަކަށް ވައްދައިގެން މައިންބަފައިންނާއެކު ތިބެގެން ކިޔަވައިދިނުމުގެ ފުރުޞަތު މިސިޔާސަތުގެ ތެރެއިން ލިބިދެވެއެވެ.